Բջիջն իմ պատկերացումներով

Բջիջը ցանկացած կենդանի օրգանիզմի՝ բակտերիայի, սնկի, բույսի, կենդանու, ինչպես նաև մարդու տարրական կառուցվածքային միավորն է: Եթե երկար մտորենք այս հարցի շուրջ, ապա կարելի է ասել, որ կյանքը ծագել է հենց մեկ բջջից, իսկ մարդը աենակատարելագործված, բանական և բազմաբջիջ օրգանիզմն է: Բջիջն ուսումնասիրելիս՝պետք է հստակ պատկերացում կազմել նրա կառուցվածքի, օրգանոիդների, կատարած ֆունկցիաների մասին, սակայն որոշ դեպքերում, երբ նոր ես սկսում ուսումնասիրել բջիջը, դժվարությամբ ես պատկերացում կազմում այս ամենի մասին: Այդ իսկ պատճառով, ես որոշեցի բջջի կառուցվածքի, օրգանոիդների և նրանց կատարած ֆունկցիաների մասին իմ պատկերացումներով կիսվել ձեզ հետ՝ այն նմանեցնելով մի պետության կամ քաղաքի: Բոլոր կենդանի օրգանիզմները բաժանվում են 2 խոշոր խմբի՝ նախակորիզավորներ(պրոկարիոտներ) և կորիզավորներ (էուկարիոտներ): Դրան զուգահեռ պետություններն ու քաղաքներն էլ լինում են զարգացած և մեծ (կորիզավորներ) և փոքր ու թույլ զարգացած (նախակորիզավորներ): Նախակորիզավոր օրգանիզմների բջիջն ունի համեմատաբար պարզ կառուցվածք, դրանում բացակայում է ձևավորված բջջակորիզն, այն ունի ռիբոսոմներ և փոքր քանակի այլ օրգանոիդներ: Այս շարքին են դասվում գյուղերը, փոքրիկ քաղաքներն ու թույլ զարգացած պետությունները: Կորիզավոր բջիջն ունի բարդ կառուցվածք, որտեղ արդեն առկա է ձևավորված կորիզը և կան բազմաթիվ օրգանոիդներ: Այս շարքին են դասվում խոշոր քաղաքներն ու զարգացած պետությունները:

Բջջաթաղանթ

Բջջաթաղանթը բոլոր կենդանի բջիջների պարտադիր բաղադրամասն է: Շրջակա միջավայրից ցանկացած կենդանի բջիջ բաժանվում է բջջաթաղանթով: Այն կազմված է արտաքին շերտից կամ բջջապատից և դրա տակ գտնվող պլազմային թաղանթից կամ պլազմալեմից: Բջջապատը կատարում է հիմնականում արտաքին կմախքի և պաշտպանական դեր: Այս ամենն ավելի լավ պատկերացնելու և մտապահելու համար բջջապատը համեմատեցի պետության սահմանի, որն առանձնացնում է տվյալ պետությունը (բջիջը) այլ պետություններից (բջիջներից) և զինված ուժերի հետ, որը պաշտպանում է մեր պետությունը (բջիջը):

Ցիտոպլազմա

Ցիտոպլազման բջջի հիմնական բաղադրամասն է ու նրա կիսահեղուկ  ներքին միջավայրը: Սա մեր պետության տարածքն է՝ հողը:

Ներառուկներ

Ցիտոպլազմայում կարող  են կուտակվել տարբեր նյութեր: Դրանք կոչվում են ներառուկներ, որոնք  ցիտոպլազմայի ոչ մշտական կառուցվածքներն են: Կարելի է ասել, որ ներառուկները մեր պետության զբոսաշրջիկներն են, քանի որ նրանք ոչ մշտական բնակիչներ են:

Էնդոպլազմային ցանց և ռիբոսոմներ

Էնդոպլազմային ցանցի թաղանթները տարբերվում են իրարից կառուցվածքով,կազմով և ֆունկցիաներով: Տարբերում են էնդոպլազմային ցանցի 2 տեսակ՝ հարթ և հատիկավոր: Հարթ էնդոպլազմային ցանցի հիմնական ֆունկցիան լիպիդների և ածխաջրերի սինթեզն է: Հատիկավոր ցանցի թաղանթների վրա դասավորված են բազմաթիվ ռիբոսոմներ, որոնք թաղանթներին խորդուբորդ տեսք են տալիս: Քանի որ ռիբոսոմների հիմնական ֆունկցիան սպիտակուցների սինթեզն է, ապա ռիբոսոմներն ու էնդոպլազմային ցանցն էլ կարելի է նմանեցնել պետության գործարանների հետ, որոնք արտադրում են սպիտակուցներ, ածխաջրեր և լիպիդներ:   

Գոլջիի ապարատ- Այս օրգանոիդը ներկայացված է խտացված, խոշոր և մանր բշտիկների, խոշոր վակուոլների կամ մանր պղպջակների փաթեթների ձևով, որոնք ցանց են առաջացնում: Գոլջիի ապարատը էնդոպլազմային ցանցի թաղանթների վրա սինթեզված օրգանական նյութերը փաթեթավորում և տարբեր միկրոխողովակների օգնությամբ տեղափոխում է բջջի այլ մասեր: Կարելի է ասել, որ Գոլջիի ապարատը այն տրանսպորտային միջոցն է, որը գործարաններում արտադրված ապրանքը (սպիտակուցներ, ածխաջրեր, լիպիդներ) տեղափոխում է սպառման կետեր:

Լիզոսոմներ- Սրանք ոչ մեծ, կլորավուն մարմնիկներ են, շրջապատված թաղանթով:  Լիզոսոմի ներսում գտնվում են մոտ 30 տարբեր մարսողական ֆերմենտներ, որոնք ունակ են ճեղքելու օրգանական նյութեր: Այդ ֆունկցիայի շնորհիվ լիզոսոմները քայքայում են բջջի կենսագործունեության համար ոչ պիտանի նյութերը: Լիզոսոմը դա պետության դատական մարմինն է, ոստիկանությունը, որը ճեղքում է  բջջի կենսագործունեության համար ոչ պիտանի նյութերը (անօրինապահ մարդկանց):

Միտոքոնդրիումներ- Նրանց պատը կազմված է 2 թաղանթից՝ արտաքին և ներքին, որոնց միջև կա ոչ մեծ տարածություն: Արտաքին թաղանթը հարթ է, իսկ ներքինը առաջացնում է բազմաթիվ ծալքեր կամ ներփքումներ՝ կատարներ, կրիստաներ: Կատարներում գտնվում են ԱԵՖ-ի մոլեկուլ սինթեզող ԱԵՖ սինթազներ, իսկ ԱԵՖ-ը բջջի էներգիայի  հիմնական աղբյուրն է: Այս դեպքում միտոքոնդրիումները կարելի է համեմատել պետությանը էներգիա մատակարարող աէկների, ջէկերի և հէկերի հետ:

Պլաստիդներ: քլորոպլաստներ,լեյկոպլասներ, քրոմոպլաստներ

    

    Քլորոպլաստները պարունակում են քլորոֆիլ գունակ և իրականացնում ֆոտոսինթեզ: Քլորոպլաստները դրանք մեր պետության անտառներն են, բուսականությունը:

Քրոմոպլաստները ապահովում են ծաղիկների և պտուղների վառ գունավորումը: Սրանք մեր փողոցների վառ լույսերն ու պաստառներն են: Լեյկոպլաստները անգույն, կլորավուն օրգնոիդներ են, որոնցում սինթեզվում է օսլա, կուտակվում են ճարպեր և սպիտակուցներ: Օսլա պաշարող լեյկոպլաստները 

կոչվում են ամիլապլաստներ, իսկ սպիտակուցներ պաշարողները՝ պրոտեապլաստներ: Լեյկոպլասներն էլ պետության ծովերը, գետերն ու լճերն  են, որոնք հարուստ են կենդանական աշխարհով(սպիտակուցներ, ճարպեր):

Բջջակորիզ-Վերջապես հասանք բջջի ամենակարևոր բաղադրամասին՝բջջակորիզին: Բջջակորիզն հիմնականում իրականացնում է 2 շատ կարևոր գործառույթ՝ գենետիկական տեղեկատվության պահպանում և վերարտադրում, բջջում ընթացող նյութափոխանակության գործընթացների կարգավորում: Բջջակորիզն էլ մեր պետության գործադիր մարմինն է: