«Ծառերը». Հրանտ Մաթևոսյան

Երբ պիտի կարդայի պատմվածքը՝ գաղափար չունեի, թե ինչի մասին է այն, սակայն սկսելուն պես հասկացա, որ սյուժեն շատ ծանոթ է: Կարծես երկրորդ կամ նույնիսկ երրորդ անգամ էի կարդում: Հերոսները ծանոթ են «Աշնան արև» վիպակից: Մայրը, որը խոսում, պատմում և խրատներ է տալիս որդուն, Աղունն է, նույնիսկ խոսքերն ու խրատներն են նույնը: Նա պատմում է իր հոր՝ Իշխանի, նրա մարդ տեսակի, գործունեության, կյանքի մասին և ափսոսում է, որ որդու մեջ ոչ թե Իշխանի, այլ Ավետիք պապի արյունն է հոսում: Ասում է, թե Իշխանը երկար մտածող մարդ չէր, գործում էր՝ անկախ ամեն ինչից, որովհետև վախկոտ չէր, իսկ այն արյունը, որ հոսում է որդու մեջ, խիղճ չէ, այլ խեղճություն: Ցավ է ապրում մայրը, որ որդին սխալ է մտածում, ապրում ու գործում:

             Ինչպես նշել էի «Աշնան արևը» վիպակի վերլուծության մեջ՝ չնայած նրան, որ դա մի քանի ժամվա պատմություն է, բայց պատմում է Աղունի ողջ կյանքի մասին, որովհետև նրա գլխում անընդհատ անցյալի ժապավենն է պտտվում: Հիշողությունների գիրկն ընկած՝ որդուն պատմում է անցյալից ամեն ինչ և ուզում է, որ որդին իր նախնիներին համեմատի ու հին սխալները չկրկնի: Սա պատմություն է նրա անցյալի, հիշողությունների մասին, չէ՞ որ ասում է, թե մարդն անասունից տարբերվում է իր հիշողությամբ, և եթե հիշողության մեջ ես, ուրեմն վառվում ես...

Բավականին հետաքրքիր է նաև «Ծառերը» վերնագրի իմաստն ու գաղափարը:  Աղունն իր որդու պապ և իր պատրոն Ավետիքին ու եղբայրներին ծառերի է նմանեցնում: «Ծառերը» այն տեսակ մարդիկ են, որոնք իրենց կյանքն ապրում են խաղաղ, առանց կռվի, անշարժ հոգով՝ ինչպես ծառն իրապես, և մեռնում են հասարակ ծերունական մահով, ինչպես ծառն է փտում: